У гэтым годзе гамяльчанка Ганна Пратасава скончыла Беларускі дзяржаўны медуніверсітэт і стала дыпламаваным стаматолагам. Праўда, амаль для пяцісот тысяч падпісчыкаў у інстаграме яна ў першую чаргу не доктарка, якая лечыць зубы, а сяброўка, якая без купюр распавядае пра месячныя, цяжарнасць, усвядомленую жаніцьбу і іншыя рэчы, якія так ці інакш завязаныя на здароўі, сэксе і адносінах. Штодня з пытаннямі на гэтыя тэмы ёй пішуць сотні людзей. Магчыма, неўзабаве ўвесь гэты матэрыял стане асновай для яе будучай кнігі.

Самы вялікі водгук сярод падпісчыкаў Ганны знайшла гісторыя пра яе шматгадовую барацьбу з анарэксіяй. Як аказалася, тэма вагі і незадаволенасці сваёй знешнасцю ў радыкальных формах тычыцца вельмі многіх.

Ганна Пратасава.

Па нашай просьбе Аня яшчэ раз, у падрабязнасцях, апісала падзеі цяпер ужо мінулых дзён, а таксама падзялілася досведам «заражэння» фемінізмам свайго бойфрэнда і распавяла, што яе раздражняе ў беларускім грамадстве.

— Я нарадзілася і вырасла ў Гомелі. Бацькі — звычайныя людзі: мама — дырэктарка крамы, тата працуе ў сферы будаўніцтва. Выбар медыцынскага для мяне быў абумоўлены некалькімі фактарамі: па-першае, у нашай сям'і вельмі шмат медыкаў, па-другое, адзіным прадметам, які даваўся ў школе без праблем, па якім я выйгравала алімпіяды, была біялогія. Акрамя таго, пасля таго, як я перахварэла на анарэксію, у мяне з'явілася вельмі шмат пытанняў да свайго здароўя і да таго, як уладкаваны арганізм у цэлым.

Менавіта гісторыя пра анарэксію, якой я шчыра падзялілася ў інстаграме, знайшла самы моцны водгук у людзей. Пасля гэтага эмацыйнага адкрыцця ў мяне з'явілася шмат новых падпісчыкаў. Я ніколі не імкнулася стаць блогеркай, у мяне не было да гэтай справы цягі. Усё выйшла само сабой. Проста ў нейкі момант я адчула, што мне не хапае камунікацыі, сяброў. Тады назапашаныя думкі, развагі я пачала публікаваць у інтэрнэце.

Кожны дзень мне ў дырэкт прыходзіць па 100—200 паведамленняў з рознымі жыццёвымі гісторыямі (напрыклад, пра першы сэкс, які здарыўся пасля вяселля, і што ён быў жудасны), просьбамі пра дапамогу або параду асабістага характару (кшталту: «ужо трэці хлопец пераспаў са мной і кінуў, што са мной не так?»). Я разумею, што мае падпісчыкі (у асноўным дзяўчаты) успрымаюць мяне як сяброўку, але ў далейшым я б хацела сфармаваць у сетцы больш салідны вобраз: доктаркі, якая пры неабходнасці можа быць сябрам.

Праўда, высветлілася, што для некторых пацыентаў тое, што я пішу пра сэкс, несумяшчальнае з маімі абавязкамі спецыялісткі. Адной з пераваг нашага ўніверсітэта і, у прыватнасці, факультэта з'яўляецца магчымасць з 3-га курса прымаць пацыентаў (сяброў, знаёмых, сваякоў, рэгістратуру, якая рызыкуе пайсці да студэнта). Такім чынам, пад канец 5 курса мы ўжо маем нейкі досвед і базу пацыентаў. Я актыўна, кожную пару, прымала пацыентаў, а яны клікалі да мяне сваіх сяброў, тыя — сваіх. Кажуць, што першы (другі і трэці) блін (=пацыент) сабаку, але ў мяне ўсё атрымлівалася. Пакуль на 5 курсе не з'явіўся блог… Знайшліся пацыенты, якія «не давяраюць лекару, які фоткае сваю дупу ў інстаграм і піша пра сэкс». Тыпу я не магу быць добрым спецыялістам, калі паралельна пішу ТАКОЕ. Гэтыя прэтэнзіі я пачула ад былых пацыентаў, якія яшчэ пару месяцаў таму казалі, што я — найлепшая ў сваёй галіне. Добра, што іх было няшмат. У цэлым, калі я аналізавала ўсю гэтую сітуацыю пасля, то знайшла ў ёй выключна плюсы: не мае людзі адфільтраваліся. А тыя, хто мысліць стэрэатыпамі, першапачаткова не былі маімі пацыентамі.

Падобная сітуацыя паходзіць на стэрэатып, які тыражавалі пасля флэш-мобу ў падтрымку забітай студэнткі ў Маскве (і распаўсюджваецца заўсёды, калі адбываецца гвалт над дзяўчынай). Пра тое, што ў такіх сітуацыях вінаватая ахвяра, таму што «на ёй было недастаткова адзення, занадта кароткая спадніца» і гэтак далей. (Пасля тых падзей многія дзяўчаты пачалі публікаваць у інстаграм фотаздымкі ў ніжняй бялізне і купальніках, каб даказаць і сказаць: іх цела — іх справа, а выкладзены здымак у купальніку — не дазвол на гвалт — Ніна). Я бачу ўсё гэта і раблю выснову, што ў постсавецкіх краінах мы яшчэ не хутка зменім стаўленне да каштоўнасці чалавечага жыцця, перастанем апраўдваць злачынствы.

Я чытаю вельмі шмат форумаў, СМІ. У прыватнасці, люблю надаць увагу каментарам да матэрыялаў. І кожны раз, калі думаю, што горш ужо няма куды, «горшае» здараецца. Калі абмяркоўваецца фемінізм, то абавязкова будзе куча каментаў пра «тупасць баб», «мужчынападобнасць» і ўсё ў такім духу. Пра гэта можна пісаць асобны матэрыял, але я не разумею, чаму людзі так радыкальна рэагуюць на слова фемінізм. Я скончыла медыцынскі, і толькі ў яго сценах была сведкай кучы прыкладаў дыскрымінацыі па палавой прыкмеце: так, хлопцаў накіроўваюць у хірургі па змоўчванні, таму што яны нарадзіліся хлопцамі, а калі ты дзяўчына — сардэчна запрашаем у тэрапію. Такіх прыкладаў процьма, і калі мне кажуць, што ніякай дыскрымінацыі ў Беларусі даўно няма (жанчыны галасуюць, працуюць — што яшчэ трэба), мне смешна.

Калі я глыбей пазнаёмілася з філасофіяй фемінізму (на курсе 3-м), то зразумела, што была феміністкай заўсёды. У грамадстве вакол гэтага тэрміна сканцэнтравана шмат негатыву і стэрэатыпаў, але на самай справе фемінізм — гэта, у першую чаргу, пра тое, каб мужчын і жанчын ацэньвалі нароўні, аднолькава і па іх заслугах.

Цікава, што, калі я толькі пачала адносіны са сваім хлопцам, ён доўга супраціўляўся маёй звычцы плаціць за сябе самастойна, майму жаданні самой адчыняць сабе дзверы… Ён спрабаваў настаяць на тым, што я «крохкая» дзяўчына, а значыць, мне трэба ва ўсім дапамагаць. Але хіба я не магу адчыніць сабе дзверы? Паступова малады чалавек прыняў маю пазіцыю і цяпер падтрымлівае многія ідэі фемінізму ў цэлым.

Што тычыцца анарэксіі, то гадоў да 14 у мяне не было ніякіх праблем з харчаваннем. Я ела ўсё, што хацела, і паралельна шмат займалася спортам. Пасля трэніровак дазваляла сабе ўсё: першае, другое і кампот. А потым усё рэзка памянялася. Я лічыла сябе пачварай, самаацэнка была на дне, і я практычна закінула спорт, затое не спынілася есці. Ежа стала маім суцяшэннем і падтрымкай.

Потым спрацаваў сіндром выдатніцы: трэба быць лепшай за ўсіх. А каб гэтага дасягнуць, трэба схуднець. У 15 я пачала рухацца да сваёй мэты: скідвала кілаграм за кілаграмам. Маімі любімымі групамі ва Укантакце сталі а-ля «40 кг», а ежа зводзілася да ёгуртаў, малака-гарбаты, садавіны і тварагу. Я імкліва худнела, але калі глядзела на сваё адлюстраванне, усё яшчэ лічыла сябе неідэальнай. У актыўнай стадыі анарэксія доўжылася паўгода: за гэты час я схуднела з 55 кілаграмаў да 37, і гэта пры росце 164 сантыметры. З'явілася куча праблем са здароўем: са скурай, адсутнасць менструацыі, пастаянны крывацёк з носа, вечна нізкі ціск, выпадзенне валасоў… Штосьці пасля аднавілася хутка, а вось валасы і стабільнасць цыклу прыйшлося аднаўляць вельмі доўга.

У 16-ць я сарвалася і зноў звар'яцела, стала залежнай ад булак і шакаладу — у маё жыццё ўварваліся булімія і разлад харчовых паводзін.

Больш за ўсё, вядома, пагоршылася псіхічнае здароўе. Толькі гады два таму мяне нарэшце цалкам адпусціла ўся гэтая гісторыя. Я змагла прымаць сябе такой, якой я ёсць. Да гэтага ж мне трэба было ўласнымі мазгамі зразумець, што я хварэю, што са мной нешта не так (на працягу некалькіх месяцаў я ўпарта адмаўлялася ад таго, што ў мяне хвароба і нядрэнна б пачаць папраўляцца). Так, пра гэта казалі дактары, паўтаралі блізкія, але пакуль я не ўсвядоміла ўсе маштабы трагедыі сама, пакуль не зразумела, што здароўе больш каштоўнае за аб'ём таліі, выздараўленне не пачыналася.

На жаль, я сутыкнулася з тым, што ў Беларусі няма цэнтралізаванай сістэмы дапамогі тым, хто пакутуе на анарэксію, булімію. А гэта актуальна для вельмі многіх дзяўчынак-падлеткаў! Хтосьці з іх лечыцца, а хтосьці так і жыве з харчовым расстройствам гадамі. На мой погляд, нам не хапае спецыялістаў, якія маглі б аказваць прафесійную дапамогу ў гэтай справе.

Праблемы з вагой і самаацэнкай, мне здаецца, ёсць у 95% дзяўчат. Калі я праводжу апытанні сярод сваіх падпісчыкаў, то высвятляецца, што амаль усе чымсьці ў сабе незадаволеныя. Я нікому не раю прымаць сябе такім, які вы ёсць, і прапаноўваць паступаць такім чынам і асяродку.

На мой погляд, усе мы здольныя мяняцца ў лепшы бок. І больш за ўсё заганяюцца з нагоды сваіх недахопаў менавіта тыя, хто нічога не робіць, не рухаецца наперад. Максімум — яны ствараюць ілюзію таго, што нечым занятыя.

Калі я выразна ўсвядоміла, што мой арганізм — гэта мультысусвет, які складаецца з мільярдаў клетак, і ён не падобны да мультысусвету іншых, я ўсвядоміла, што я такая ў сябе адна. І як можна гэтую ўнікальнасць не любіць? А хочаш нешта змяніць — проста пастаянна працуй над сабой, тады банальна не застанецца часу сядзець ля люстэрка і выглядаць там свае «заганы».

Сёння Ганна зноў не абмяжоўвае сябе ў ежы, але пры гэтым актыўна займаецца спортам: кросфітам і балетам.

Кацярына Карпіцкая, фота з архіваў гераіні