Беларускія вядзьмаркі былі больш актыўныя ў Купальскую ноч ці на Запусты, а ўвосень, як і ўсе тутэйшыя, станавіліся млявымі. Але ў астатнім яны даволі падобныя да сваіх замежных каляжанак — звычайна злыя, могуць ператварацца ў жывёлаў, могуць быць прыгожымі маладзіцамі ці зусім старымі, але рэдка чымсьці пасярэдзіне.
Увесь гэты тыдзень праходзіць пад знакам містыкі — спачатку Хэлаўін, пасля — Дзяды, і калі вы не збіраецеся наведваць міжнародны кінафестываль «Лістапад», то можна пабавіць час за праглядам фільма пра нячыстую сілу дома ды параўнаць розныя звычаі і забабоны.
Молат вядзьмарак / Kladivo na carodejnice
Атакар Вавра, 1969 год
Жанчыны мыюцца ў лазні, агідны чорны манах ледзь не пырскае слінай, распавядаючы пра грахі… Так ужо з першых кадраў уводзяцца дзве галоўныя тэмы фільма. Чэшскае кіно заўсёды было моцнае адчуваннем цялеснай пачуццёвасці, але сэксуальны прыгнёт у Вавры рыфмаваўся з палітычным, суды над абвінавачанымі жанчынамі — з вядомымі савецкімі паказальнымі судамі, і фільм быў забаронены. У гэтым свеце толькі інквізітар можа перамагчы.
Роберт Эгерс, 2015 год
Дэбютны фільм, што адразу стаў класікай хорару. Вусцішны сваёй рэалістычнасцю (дыялогі створаныя на аснове сапраўдных дзённікаў і лістоў XVII стагоддзя), дасціпны, але без апрыкрага постмадэрнісцкага падміргвання. Этнаграфія становіцца мастацтвам, але чалавечая мара ўпарадкаваць сусвет пачынае здавацца нездзяйсняльнай.
Карл Тэадор Драер, 1943 год
Па-пурытанску строгі, каліграфічна вывераны фільм быў зняты вялікім датчанінам, калі многія думалі, што ён ужо назаўсёды пакінуў кіно. Паважаны пастар жыве разам з маладой жонкай і маці, да іх вяртаецца яго сын з папярэдняга шлюбу. На тым жа матэрыяле магла б атрымацца забаўная рамантычная камедыя, але добрыя пабожныя грамадзяне шукаюць вядзьмарак, і аказваецца, што ў рэпрэсіўным грамадстве няма невінаватых.
Карада Фарына, 1973 год
Часам аўтарскае і «глядацкае» кіно спалучаюцца асабліва ўдала — як у гэтым фільме, дзе сярод трасянкі з самых неймаверных складнікаў цяжка занудзіцца ці не знайсці штосьці на свой густ. «Баба Яга» заснаваная на папулярным коміксе для дарослых, а персанаж галоўнай гераіні — на адной з лепшых актрыс «вялікага нямога», Луізе Брукс. Тут ёсць асноўная дэтэктыўна-містычная лінія (з вялікасвецкай Бабай Ягой), нацысты, Жан-Люк Гадар (завочна), прыгожы кот, прылады для бандажу, баксёры і лялькі вуду.
Вядзьмарка кахання / The Love Witch
Ана Білер, 2016 год
Ана Білер зрабіла ў гэтым забаўным фільме ўсё — ад дызайну мэблі і строяў да музыкі. Таксама ўдала яна спалучыла класічную галівудскую меладраму з фільмам жахаў, таму часам цяжка зразумець, калі нешта гаворыцца сур'ёзна, а калі — іранічна. І кожную хвіліну падзеі і дыялогі — рэдкая асалода.
Вядзьмаркіна служба дастаўкі / Majo no Takkyūbin
Хаяо Міядзакі, 1989 год
У Японіі не было вядзьмарак, але калі еўрапейцы прывезлі іх з сабой, то Міядзакі стварыў самую мілую. Яна апранаецца выключна ў чорнае (са свавольнай чырвонай стужкай), размаўляе з катом. Адрозненне ў тым, што яна і не думала пра нейкія там дамовы з д'яблам і пераследаванне ўласных прыхамацей. Кікі сціпла імкнецца дапамагчы іншым, а галоўнае выпрабаванне на яе шляху — страта ўмення лятаць.
Вядзьмаркі Сугарамурдзі / Las brujas de Zugarramurdi
Алекс дэ ла Іглесіа, 2013 год
Двое падзельнікаў (у выглядзе Хрыста і натаўскага вайскоўца) вырашаюць абрабаваць ламбард. Адзін з іх у разводзе і бярэ з сабой сына, і падчас уцёкаў дарослыя мала пра што гавораць. Акрамя таго, якія жанчыны жахлівыя. Можа падацца, што фільм вельмі мізагінісцкі, але калі небаракі аказваюцца ў вёсцы баскскіх вядзьмарак, сюжэт закручваецца куды складаней. Правільней сказаць, што сярод персанажаў няма станоўчых, і мужчыны такія ж нікчэмныя, як жанчыны.
Роб Маршал, 2014 год
Казачны мюзікл, дзе ў цёмным лесе збіраецца мноства персанажаў, але галоўны з іх — злая вядзьмарка ў выкананні цудоўнай Мэрыл Стрып. Паляванні на вядзьмарак звычайна пачыналіся, калі трэба было кагосьці абвінаваціць у невырашальных праблемах, але гэтым разам усё будзе не так проста. Мэрыл Стрып не згодная быць ахвярай і спрабуе навучыць звычайных людзей стаць трошкі больш, чым яны ёсць.
Кірыку і вядзьмарка / Kirikou et la Sorciere
Мішэль Асело, 1998 год
Надзвычай папулярны сярод гледачоў і крытыкаў мультфільм, які часткамі рабіўся па ўсім свеце, стаў мюзіклам і меў некалькі сіквелаў. Кірыку — хлопчык, што ўмеў размаўляць і хадзіць адразу, як нарадзіўся. Акрамя таго, ён смелы ды кемлівы і спрабуе абараніць сваіх аднавяскоўцаў ад злой вядзьмаркі. Гуманізм усё ж не абавязкова нудны, а тут становіцца добрай прышчэпкай супраць таго, каб навешваць цэтлікі на іншых, нават калі яны — вядзьмаркі.
Максім Карпіцкі